Alle Bøger

Buyuk Buhran doneminde, tarimin kapitalistlesmesi ve krizler yuzunden yoksullasan, aclik, sefalet ve zorbalik yuzunden evlerini terk edip yollara dusmek zorunda kalan binlerce isci ailesinden bir ailenin bosa cikan umutlarini, huzne donusen sevincleri arasinda insanligin direncini ve onurunu kisacasi ayakta kalma mucadelesini konu alan  bir roman.

Eve dönerken hep bebek arabalarinin icine göz atiyorum cünkü firfirli yastiklara avuc iclerini yaslayarak uyuyan bebeklere bakmaya bayiliyorum. Bir sekilde hislerini aciga vuran insanlara da bakmayi seviyorum. Cocuklarini oksayan annelere bakmayi seviyorum ve el ele yürüyen, birbirlerine apacik asik olan genc bir cifti takip edip yolumu uzatmaktan üsenmiyorum. Bana hazin bir mutluluk ve gelecek icin belirsiz bir umut veriyor bunlar… Yalnizligi, aile ve akrabadan tamamen yoksun olmayi, bir cati katinda, tek bir mumu, kagidin üstünden hasirdayarak gecen bir kalemi ve simdilik yüzü ve ismi benden sakli bir adami düsünüyorum.

*

Ölüm bir zamanlar zannettigim gibi yumusak bir kendinden gecis degil. Zalim, igrenc ve pis kokulu. Kendi kendime sariliyorum, genc ve saglikli olduguma seviniyorum. Yoksa gencligim sadece bir yokluk, bir an evvel geride birakmak istedigim bir engel.

TOVE DITLEVSEN

“Ayrilirken soylenen sozler, beraberken yasananlarin bir ozetidir.”

Yasam denen siirin icinde bir sirdi o ustune soylenen butun sozler yarim Adi ise baki kaldi: O sirrin adi ayrilikti. Kaybetme korkusuna, ayrilik kaygisina dair yarim kalmis sozler bu romanin sayfalarinda tamamlaniyor.

Ayriligin binbir rengini anlatirken, donup aska bir kez daha bakmayi da ihmal etmiyor. Roman, olaganustu kurgusu, surukleyici diliyle, sira disi bir kahramanin, bir Melegin gozunden bize bizi anlatiyor, insan olarak var olmanin izdirabini sifasina giden yollari onumuze seriyor. Yasam denen sirrin icindeki sirri katman katman aciyor, dertlerimizin kaynagini gosterip kalbimizi teskin ediyor.

Bu romani bitirince ayrilik, kaybetme ve olume dair korkularinizin, kaygilarinizin hafifledigini; olumun soguk yuzunun gulec bir surete donustigunu gorecek ve hayrete duseceksiniz: Olumu hic boyle  dusunmemistim.

“Haldun Taner, Gözlerimi Kaparim Vazifemi Yaparim’in iki kahramani Vicdani ile Efruz’un sahsinda 20. yüzyil Turkiye’sinin analizini yapiyor. Karagoz’lerle Hacivat’lara uzak yakin aynalar tutarak ‘gözlerimi kaparim vazifemi yaparim’ anlayisina tatli-sert dokunuyor.”

“Gözlerimi Kaparim Vazifemi Yaparim’in ana temasi da bir yanlis kosullandirma. Oyunun ekseni, kücük ezik bir adam. Kapsadigi sure, yakin tarihimizin yetmis yili. Dekoru, Turkiye ve Yakindogu haritasi. 31 Mart’tan 12 Mart’a kadar oynanan siyasi oyunlarin zengin arka fonu önünde cesitli dönemlerin, cesitli kosullandirma evrelerinin kurbani bir kücük, bir ezik adamin aci komedyasini izliyoruz, on bes tablo boyunca.” (Haldun Taner)

“Cok soylu bir tiyatro eseri bu. Ustelik Haldun Taner o cesur ama cesaretini kabul ettirmesini iyi bilen; taslayici ama kirmazdan taslayici, tatli, yumusak üslubu ile bu güzel eserini büsbütün güclü kilmis. Tiyatro gecmisimizin bütün olanaklarindan –Karagoz, tuluat, kanto gibi– bilge bir ustalikla yararlanan Taner, gercekten ilgi cekici, uyarici ve basarili bir sonuca ulasmis.” (Cetin A. Özkirim)

Anadolu’nun bir tasra kentinden Yeni Dunyanin metropollerine kadar uzanan bir cografta kaynasan insanimiz… Modernlesmis olanlarla kisiliklerini koruma cabasiyle bunun disinda kalanlar… Her iki kesitte yasayan insanlarin kendi kendileriyle gerek cevreleriyle olan catismalarindan dogan dram… Eksik kalmis asklar, eksik birakilmis eylemler… Bu kitabi okurken Bati kulturunun baskisi ile caresiz birakilmis insanimizin bocalayisini, gizli protestolarini ve gizli kabullenislerini goreceksiniz… Rasim Ozdenoren’in uslubunu sevenler, bu kitapta onun baslica ozelliklerini bir arada bulacaklar…

Yürek paralayan, tüyler ürperten bir haykiris…. Gecmis, bugün ve yarin; bilim-kurgu, gercek ve efsane bir arada gözler önüne serilir… Derin ve temiz asklar, efsane ve masallar, KGB’nin  acimasiz uygulamalari, okuru heyecandan heyecana sürükler. Birbirinden ilginc ve sürükleyici konular ustalikla bütünlestirilerek sunulur. “Mankurt hikayesi bu eserle kültürümüze mal edilir. Yedigey, ölen emektar arkadasi Kazangap’in cenazesini mezarina götürürken, kendisinin ve milletinin gecmisini, aci-tatli, düsündürücü yanlariyla bir bir gözlerinin önünden gecirir. O gün “asra bedel bir gün olur.

Cengiz Aytmatov’un bütün dünyada geniş yankılar uyandıran bu romanı, yürek paralayan, tüyler ürperten bir haykırıştır. Fakat umutsuz bir çırpınış değil, tutsaklığa, baskılara ve sürgünlere karşı umudu hep diri tutan bir meydan okuyuştur. Yedigey Cangeldi, cepheden döndükten sonra Kazak bozkırlarında küçük bir tren aktarma istasyonunda çalışmaya başlar. Burada şahit olduğu ve uzak geçmişinden hatırladığı olaylar, aslında yekpare bir coğrafyaya kâbûs gibi çöken bir siyasî rejimin gümbür gümbür çöküşünün sebepleridir. Aytmatov, insanı yok sayan ve onu makineleştirmek isteyen sistemin aslında niçin çökmeye mahkûm olduğunu bu romanında da gösteriyor. Yedigey, ölen emektar arkadaşı Kazangap’ın cenazesini mezarına götürürken, kendisinin ve milletinin geçmişini, acı-tatlı, düşündürücü yanlarıyla bir bir gözlerinin önünden geçirir. O gün, “asra bedel bir gün olur” onun için. Geçmişi, bugünü ve yarını büyük ustalıkla bir arada sunan Aytmatov, “Demiurg” uzay araştırmaları programı neticesinde keşfedilen bir uygarlığın, insanlarla iletişim kurma çabalarının yerküredeki yansımalarını gösterirken, adeta bizleri aynada kendimizle yüzleşmeye davet eder. Kazangap’ın götürüldüğü Ana-Beyit mezarlığı adını, Nayman Ana adlı efsanevî bir kadının orada gömülü olmasından alır. Aytmatov; Nayman Ana’nın hikâyesini verirken, dünyaya “mankurt” kavramını hediye eder. Bu garip, bu korkutucu kelime hangi anlama mı geliyor? İnsanın, yani bütün geçmişini her an beraberinde taşıyan varlığın yerini, hafızası ve hatıraları olmayan, ruhunu kaybetmiş, içi komutlarla doldurulmuş biyolojik bir makinenin aldığını düşünün.