Historie og forskning

TARIHIN VE ZAMANIN IZINI SÜRMEK:
BIR KÜLTÜR REHBERI
“Serhan Güngör ilginc kisiliklerden biridir. Ögrencimdir. Kitapta anlatilan bazi gezileri de beraber yaptik. Serhan hic üsenmedi, gezdigi gördügü genis bir alandaki önemli noktalari cok cekici, sürükleyici ve mukayeseli bir üslupla kaleme aldi. Bu kitap, kutlanacak ve tesvik edilmesi gerekecek bir calismadir.”
Ilber Ortayli

Profesyonel turist rehberi olarak Türk gezginlerle 25 yildir yaptigi yurtdisi turlarinda ve kendi seyahatlerinde, her zaman gittigi ülkelerde Türkiye tarihi ve Anadolu kültürüne dair izler aramis bir gezgin Serhan Güngör. Adim attigi her ülkenin tarihini kesfederken kenarda-kösede kalmis, unutulmaya yüz tutmus veya hic bilinmeyen Türk-Osmanli izlerini sürüyor. Anadolu’nun eski caglardan bugüne uzanan tarihinin Türkiye sinirlari disinda bulunan izleri ve insan öyküleriyle yolculuga cikilan ülkelerin sehir, müze ve mekanlari arasinda bir bag kuruyor. Batidan doguya, kuzeyden güneye Türkiye’nin yakin ve uzak cevresini bir araya getiriyor. Böylece ortaya benzersiz bir kültür yolculugu, hem okumayi hem de gezmeyi sevenler icin nesiller boyu kalacak bir yol haritasi cikiyor.

Avrupa, Afrika, Amerika ve Asya kitasinda gezinen kitapta Otranto Kalesi’nden Mustafa Kemal’in izinde Sofya günlerine uzanirken British Museum’da Anadolu’ya dair sirlar yakaliyor. Dresden’deki Türk Osmanli mirasini incelerken Nazim Hikmet’in Polonya vatandasligina basvuru belgesini kesfediyor. Tunus’ta 500 yillik Türk izlerinin pesine düserken ABD’nin kalbindeki bir Osmanli kitabesini inceliyor. Ilber Ortayli esliginde Lübnan’a tarih gezisi yaparken 11. yüzyilin saheseri Nizamülmülk’ün kubbesinde nefesleniyor.

GEZGINGÖZ: Sinir Ötesi Türkiye Mirasi Rehberi, kitadan kitaya ve ülkeden ülkeye uzanan bir Türk tarihi hazinesi…

Yeni Turk filmlerinin bize “hayalet evleri” anlattigini soyluyor Asuman Suner. Terk ettigimiz, kimi zaman zorla bosalttirilmis, icinde hayaletlerin dolastigi, tekinsiz, urkutucu evler bunlar. Ama ayni zamanda bir turlu tam olarak geride birakamadigimiz, ozlem duydugumuz, karsisinda cocuklastigimiz, dondugumuzde eskisi gibi bulamadigimiz, surekli “hayalini kurdugumuz” evler…

Incelemenin merkezinde Turk sinemasinin son donemdeki belli basli yapitlari, ornegin Masumiyet, Mayis Sikintisi, Tabutta Rovasata, Eskiya, Vizontele gibi filmler ve bu verimi borclu oldugumuz onde gelen yonetmenler var: Zeki Demirkubuz, Nuri Bilge Ceylan, Yilmaz Erdogan, Yesim Ustaoglu ve digerleri. Yeni Turk sinemasi Turkiye’de “aidiyet” meselesi etrafindaki gerilimleri gozleyebilecegimiz verimli bir kulturel zemin sunuyor. Hem bu gerilimlere taniklik ederek, kamusal alanda soze dokulemeyen endise ve fantazileri gosteren kulturel bir alan aciyor hem de elestirel bir mudahale platformu olusturuyor.

Kulturel inceleme konusu olarak ele aldigi bu yeni Turk sinemasinin, artik “ulusal sinema” cercevesi icine sigmadigini dusunen Suner’in, zihnimizi farkli gorme bicimlerine kiskirtan, elimize yeni kuramsal arac-gerecler veren kitabi yetkin bir akademik calisma. Ustelik arkadasinizdan film dinler gibi okuyabileceginiz bir kitap. Yazarin henuz gormemis oldugunuz filmler hakkinda bile olsa, kolaylikla takip edebilmenizi saglayan canli betimlemeleri ve basarili anlatimi sayesinde mumkun oluyor bu.

Irkcilik, farkli bicimleriyle onyillardir toplumsal bir sorun olarak varligini surdurmektedir. Dijital cag ile birlikte irkcilik ve yabanci dusmanligini yaymak cok daha kolaylasmistir. Bireyler ve gruplar artik cok daha fazla kisiye insana rahatlikla ulasmakta ve irkcilik, nefret ve yabanci dusmanligi yayginlasmaktadir. Dolayisiyla devletler ve kanun koyucular da internet yonetimini toplumsal hayatin bir parcasi olarak ele alarak hukuki duzenlemelere gitmektedir.

Twitter ve Youtube engellemeleri basta olmak uzere, bircok yasaklamayi Anayasa Mahkemesi ve Avrupa Insan Haklari Mahkemesi’ne tasiyarak iptalini saglayan ve internette dusunce ve ifade ozgurlugu mucadelesini yillardir surduren Prof. Dr. Yaman Akdeniz bu kez madalyonun diger yuzune bakarak irkcilik ve nefret soyleminin nasil ve hangi araclar uzerinden yayildigini inceliyor, kamu otoritelerinin, uluslararasi, bolgesel ve ulusal organlarin bunlarla nasil mucadele ettigini degerlendiriyor.

Devletlerin irkcilik ve nefret soylemleri ile yayilan icerigi yonetme ve kontrol etme yontemleri ve modellerini gozden geciren bu eser, basta Avrupa olmak uzere, bircok bolgeden orneklerle yaklasimlari ve yetki sorunlarini ortaya koyuyor. Avrupa Insan Haklari Mahkemesi’nin de nefret soylemlerine yonelik yaptirimlarini degerlendirirken, Avrupa Birligi, Avrupa Konseyi ve Avrupa Guvenlik ve Isbirligi Teskilati duzeyindeki gelismeleri de ele alarak Birlesmis Milletler duzeyinde politika olusturma girisimleri ele aliniyor. Son olarak, ulusal ve uluslararasi duzenleme cabalarinin ne kadar verimli olduklarini tartisirken, alternatif ve ek onlemler de degerlendiriliyor.

Internette Irkcilik, gunumuzun en onemli toplumsal problemlerinden biri olan irkcilik ve nefret soyleminin, ayni sekilde gunumuzde en cok kullanilan iletisim araci olan internetteki tezahurlarini konu ederek bilgilendirici, zihin acici ve yol gosterici bir eser niteligini tasiyor.

Populer bilincde irkcilik genellikle irkci eylemleri hatirlatir ve düsünceyle, felsefeyle iliskilendirilmez. Her ne kadar ‘irk’in bir kavram olarak kullanilmaya baslamasindan önce de bu tur tarihsel pratikler vardiysa da, insanlar arasindaki farkliliklarin deneyimlenmesinden irkci bir zihniyetin doguşu, Batili düsünürlerce bu kavrama bilimsel bir statu verilmesiyle mümkün olmustur. Dolayisiyla irkci edimler, yuzyillara uzanan bir düsünce tarihi üzerinden felsefenin onde gelen isimlerinin ‘insanlik’ ve ‘irk’ tanimlamalarina baglanir: Locke, Kant, Hegel ve Herder… Robert Bernasconi’nin bu düsünürlerde irk fikrinin izlerini takip ederek irkciligi kölecilik ve sömürgecilik pratikleriyle iliskilendirirken ‘Bati Uygarligi’nin temel celiskilerini sergiledigini, felsefenin masumiyetini sorgulayarak teoriyle ugrasan ellerin her zaman sanildigi kadar temiz olmadigini gösterdigini düsünüyoruz…