Kuranda Dogruluk Müminin Siari

Arapcada, genel anlamiyla dogruluk ve gerceklik olan “sidk”, yalan ve hakikat disi manalarina gelen “kizb”in karsiti olarak kullanilmaktadir. Dogruluk, gecmis, gelecek ve ana yönelik olarak söz ve eylemlerdir. Dogrulukta, dogrudan dogruya eylem ve söylem iliskisi bulunmaktadir. Buna göre haber ve bilgi verilen husus ile haber veren kimsenin niyet ve söylemi arasinda hakiki bir bag ve gerceklik payi olmalidir. Eger bu iliski gerceklemezse tam bir dogruluktan bahsetmek mümkün olmayacaktir. Arap dili literatürde yer alan ve sidk köküyle baglantili olarak kullanilan, “sadekahu’l-hadis” ona dogruyu haber verdi manasina gelmektedir ki burada sözün dogrulugu mevzubahistir. Yine Arapcada “raculun sadukun” cümlesi, üst düzeyde ve gercekci olarak dogru kisi manasini icermektedir. Vakiada gercekligi ifade eden, “sadeka fi’l-kital”, savasi geregi gibi gerceklestiren ve hakkiyla savasan kimse manasina gelmektedir. Öte yandan “siddik” kelimesi, dogrulukta ileri düzeyde olan, yalan söyledigi görülmeyen, dogrulugu karakteriyle özlestirdigi icin onu aliskanlik haline getirerek, aksini asla düsünmeyen, sürekli gercegi tasdik eden, sözüyle özü bir olan kimse demektir. Bu ise insanin fitratina uygun hareket etmesi anlamina gelmektedir.
Dogruluk manasindaki sidk kelimesinden türeyen “sadakat ve musadaka”, dostluk kurmak anlaminda olup sadakat, sevgi eksenli ve dostluk merkezli inanc ilkelerine sahip olmaktir. Bu dogrultuda din ve inancta, askta, toplumsal iliskilerde gercekligin yansimasi ancak sidk ile mümkündür. Ayni kelimeden türeyen “sadik” ise gercekci arkadas ve dost manasini ihtiva etmektedir. Sidk kelimesinden türeyen “masdak” da ciddiyet, saglamlik, dayaniklilik manalarini icermektedir. Insanlarin yaratilislarinda ana hedeflerden olan bir isin hakikatini ögrenmek ve gercegi elde etmek, “misdaku’l- emr” cümlesiyle ifade edilmektedir. Bu ise insanin tüm yasaminda sahip olmasi ve ideal olarak bulunmasi gereken bir niteliktir. Öte yandan “sadk” kelimesi cesaret, sebat, dayaniklilik gibi olumlu olguları ifade etmek icin kullanilirken, bir kimsedeki övgüye layik sifatlar yaninda maddi ve manevi olarak her nesnedeki olgunluk anlamlarini da kapsamaktadir. Islami literatürde bir ibadet olarak degerlendirilen “sadaka” ise infak edilen, müminin Allah rizasini gözetmek ve O’nun inayetini kazanmak amaciyla ihtiyac sahiplerine verdigi seydir.
Kelime kökeni itibariyla dogruluk, gerceklik ve samimiyet anlamlarini tasiyan sidk, Kur’an ve sahih hadislerde yer alan bir terimdir. Allah’in tasvip ettigi, Hz. Peygamber’in önemsedigi ve müminlere yönelik bir buyruk olarak degerlendirilen terim, müminin tüm yasaminda sahip olmasi gereken bir özelliktir. Zira bunun karsi anlamlisi olan ve yalan, gercek disilik gibi manalari iceren kizb, küfre ait bir sifat olarak degerlendirilmektedir. Dogruluk, gerceklik ve ictenlik, dünya ve ahiret hayati icin bir gereklilik oldugundan dolayi, Kur’an ve sahih hadislerle özenle vurgulanmistir.